Arabuluculuk Ne Demektir?
Günümüzde barışçıl yollarla uyuşmazlık çözüm yöntemleri içinde en yaygın olarak bilinen ve uygulanan uyuşmazlık çözüm yöntemidir.
Sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getiren, onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak için aralarında iletişim sürecinin kurulmasını gerçekleştiren, uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin katılımıyla ve ihtiyarî olarak yürütülen uyuşmazlık çözüm yöntemidir.
Arabuluculuk görüşmelerinde, tarafların birbirleri ile iletişim kurmaları ve bu iletişimin pekiştirilmesi suretiyle, birbirlerine ait menfaatleri ve ortak yönleri daha iyi anlamaları ve somut duruma göre işlerlik kazanabilecek değişik çözüm seçeneklerini genel bir çerçevede üretip, değerlendirmeleri sağlanır. Arabuluculuk sürecinin işleyişinde ve sonucun elde edilmesinde tümüyle taraflar egemendir.
Arabulucu Kimdir?
Arabuluculuk faaliyetini yürüten ve Adalet Bakanlığı’nca düzenlenen arabulucular siciline kaydedilmiş bulunan uzmanlık eğitimi almış gerçek kişidir.
Arabulucunun Görevi Tam Olarak Nedir?
Arabulucu, sistematik bir biçimde iletişim becerilerini uygulamak suretiyle, taraflar arasında iletişimin kurulmasını kolaylaştırır ve diyalog sürecinin işlerlik kazanmasına ve bunun canlı tutulmasına katkı sağlar. Taraflara rahat ve özgür bir müzakere ortamı yaratmak suretiyle, sorumlulukları tümüyle kendilerine ait olmak üzere, kendi çözümlerini kendilerinin bulmasına yardımcı olur.
Arabulucu, uyuşmazlık hakkında herhangi bir karar veremez. Taraflara çözüm önerilerinde bulunamaz. Arabulucu, haklıyı veya haksızı bulmaya yahut belirlemeye yönelik olarak değil; tarafların her ikisinin de menfaatlerinin en uygun şekilde dengelenmesini öngören bir anlaşma zeminin bulunmasına çaba sarf ederek, uyuşmazlığın çözüme kavuşturulmasını gerçekleştirmeye çalışır.
Arabulucu, tarafların üzerinde anlaşabilecekleri noktaları, ortak paydaları tespit eder ve bu zemin üzerinde mutabakata varmalarına yönelik olarak faaliyet gösterir. Taraflara çözüm önerisi geliştirip bunu onlara empoze edemez ve geliştirilen çözüm önerisi üzerinde anlaşmaya varmaları için onları zorlayamaz. Bununla birlikte, uyuşmazlığın çözümü bağlamında taraflardan birisinin sunmuş olduğu somut bir önerinin, arabulucu tarafından karşı tarafa iletilmesinin, arabulucu tarafından çözüm önerisi geliştirilip diğer tarafa empoze edilmesi şeklinde yorumlanamaz.
Ne Zaman Arabulucuya Gidebilirim?
Karşı tarafla aranızda hukuki bir uyuşmazlık çıktıktan sonra, mahkemede dava açmadan veya tahkime başvurmadan önce arabulucuya gidebileceğiniz gibi, mahkemede dava açtıktan sonra da arabulucuya gidebilirsiniz.
Tüm Davalar Arabuluculuk Kapsamında mıdır?
Arabuluculuk, yabancılık unsuru taşıyanlar da dâhil olmak üzere, ancak tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri iş veya işlemlerden doğan özel hukuk uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde uygulanır. Şu kadar ki, aile içi şiddet iddiasını içeren uyuşmazlıklar arabuluculuğa elverişli değildir.
Bu doğrultuda, söz konusu maddenin gerekçesinde de belirtildiği gibi, arabuluculuk her türlü hukuk uyuşmazlıklarında değil; ancak tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri, bir başka ifadeyle “sulh” olmak suretiyle sona erdirebilecekleri hukuk uyuşmazlıkları bağlamında uygulanma alanı bulacaktır.
HUAK bağlamında ve tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri işler çerçevesinde arabuluculuğun uygulanma alanı değerlendirilirken, şu basit kıstastan hareket etmekte yarar vardır: “taraflar bir uyuşmazlık ile ilgili olarak kendi özgür iradeleri ile hareket ederek ve mahkemenin kararına gerek olmadan hukuken bir sonuç elde edebiliyorlar ise o konu arabuluculuğa elverişlidir.” Arabulucu da zaten böyle bir sonuca müzakere ile ulaşamayan ya da ulaşamayacaklarını düşünen taraflara bağımsız ve tarafsız kolaylaştırıcı bir üçüncü kişi olarak yardımcı olmaktadır.
Örneğin, alacak-borç uyuşmazlıkları, kira uyuşmazlıkları, tüketici uyuşmazlıkları, ticari uyuşmazlıklar, fikri mülkiyet uyuşmazlıkları, iş hukuku uyuşmazlıkları ve idarenin taraf olduğu özel hukuk uyuşmazlıklar arabuluculuğa elverişlidir.
Arabulucuya başvurmakla dava açmaktan vazgeçmiş olur muyum?
Hayır. Taraflar arabulucuya başvurmak, süreci devam ettirmek, sonuçlandırmak ve bu süreçten vazgeçmek konusunda tamamen serbesttir. Kendi isteğiniz ile başlattığınız bu süreci yine kendi isteğiniz ile sona erdirip mahkemeye başvurabilirsiniz.
Arabulucuyu nasıl seçeceğim?
Taraflar arabulucuyu, Arabuluculuk Daire Başkanlığının resmi web adresi olan www.adb.adalet.gov.tr adresinde yer alan güncel arabulucular listesinden seçebilirler.
Ayrıca, Merkezimizce akredite edilmiş bir arabulucu seçmek isterseniz, Merkezimiz size arabulucular listemizden bir arabulucu tavsiye edebileceği gibi, siz de seçim yapabilirsiniz.
Arabuluculuk pahalı bir yöntem midir?
Arabuluculuk sürecinde taraflar, dava sürecinden farklı olarak herhangi bir harç yatırmak zorunda olmadıkları gibi, tebligat, bilirkişi, tanık ve keşif gibi yargılama giderlerine de katlanmak zorunda değillerdir. Sadece, faaliyetin süresine ve niteliğine göre arabulucuya, Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesine uyarınca ücret ve masraf ödenir. Taraflar eğer avukatları ile bu sürece katılacaklarsa, aralarındaki anlaşma uyarınca avukatlarına da ücret ödeyebileceklerdir.
Arabuluculuk sürecindeki ücret ve masrafları kim karşılayacak?
Taraflar aksini kararlaştırmadıkça, arabuluculuk sürecindeki tüm ücret ve masrafları eşit olarak karşılayacaklardır.
Arabuluculuk süreci sonunda vardığım anlaşma benim için bağlayıcı mıdır?
Evet, bağlayıcıdır. Taraflar arabuluculuk sürecinin sonunda bir anlaşmaya varırlarsa bu anlaşmayı, asıl uyuşmazlık hakkındaki yetki ve görev kurallarına göre belirlenecek olan hukuk mahkemesine ibraz edip, icra edilebilirliğine ilişkin bir şerh verilmesini talep edebileceklerdir. Bu şerhi içeren anlaşma, ilâm niteliğinde belge sayılır. Eğer, davanın görülmesi sırasında arabuluculuğa gidilmiş ise, kuşkusuz ki yukarıdaki iş ve işlemler davaya bakan mahkemece yerine getirilecektir.
Mahkeme icra edilebilirlik şerhi verirken neye dikkat edecektir?
Mahkeme; anlaşmanın ve içeriğinin, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği işler arasında yer alıp almadığı ve cebri icraya elverişli olup olmadığı yönünden inceleme yapacaktır.
Arabuluculuk yoluyla anlaştığımda avantajım nedir?
Taraflar uyuşmazlık çözüm sürecine doğrudan doğruya katılırlar ve özellikle sonucun elde edilmesinde egemendirler,
Uyuşmazlık çözüm sürecinde gizlilik ilkesi geçerli olduğu için, taraflar arasındaki ilişkiler zarar görmeden gelecekte de devam edebilir,
Uyuşmazlıklar daha az giderle ve daha seri bir şekilde çözüme kavuşturulur,
Tarafların haklılığından ziyade aralarındaki menfaatler dengesinin tekrar kurulması gözetilir; bir başka ifadeyle, geçmişi değil geleceği gözeten bir anlayış hakimdir,
Her iki tarafın da tatmin edilmesini amaçlayan bir anlayış egemendir (kazan-kazan),
Daha esnek ve daha ılımlı bir süreç olması dolayısıyla daha yaratıcı çözümler ortaya konulabilir,
Uyuşmazlık konusu, uzman kişilerce incelenebilir ve değerlendirilebilir. Bu sayede taraflar üzerinde anlaşabilecekleri noktaları ve ortak paydaları daha rahat tespit eder.